Luchtvaart in Transitie - Nieuwsbrief #19

11-12-2024

LiT Nieuwsbrief #19

Welkom bij de negentiende editie van de LiT-nieuwsbrief! Deze maand kijken we terug op een geslaagd evenement van SKB, stellen we onze nieuwe projectleider voor Versterken Ecosysteem aan jullie voor, en delen we updates over toegekende subsidies, nieuwe aanvragen en mijlpalen in de LiT-projecten. Veel leesplezier!

Fijne feestdagen gewenst!

Beste LiT-betrokkenen,

Terwijl het jaar ten einde loopt, willen we van de gelegenheid gebruik maken om jullie allemaal te bedanken. Samen hebben we dit jaar enorme stappen gezet richting een duurzamere toekomst voor de luchtvaart. Dankzij jullie inzet, expertise en betrokkenheid blijft LiT groeien en impact maken.

We hopen dat jullie gedurende de feestdagen genieten van rust, warmte en tijd met dierbaren. Laten we in 2025 met nog meer en ververste energie en ambitie verder werken aan onze gezamenlijke missie.

Wij wensen jullie fijne feestdagen en een prachtig, gezond en succesvol nieuwjaar!

Groeten,

Het Projectbureau & Projectteam Overheid

Algemene updates

Succesvolle kennisuitwisseling ‘Ondersteunend Onderzoek’

Op 21 november 2024 vond het eerste LiT ‘Ondersteunend Onderzoek’-kennisevent plaats bij NLR in Marknesse. Gezamenlijk georganiseerd door Koninklijke NLR en TU Delft werden meer dan 60 aanwezigen geïnformeerd over de doelstellingen en de voortgang van de 13 unieke onderzoeken die uitgevoerd worden binnen dit LiT-project. De variatie in onderwerpen is groot - van composietmaterialen, tot crashworthiness en heat exchangers.
Na een ochtenddeel met korte pitches was er ruim gelegenheid voor verdere uitwisseling bij posterplaatsen. Ook werden tal van nieuwe contacten gelegd. De dag werd afgesloten met een rondleiding langs de NLR-faciliteiten die gebruikt worden bij deze onderzoeken en een borrel.
De deelnemers van NLR en TU Delft, evenals het projectbureau en het ministerie van IenW zijn zeer tevreden over het verloop van deze eerste editie van de kennisuitwisseling. Deze dag heeft niet alleen de voortgang van de onderzoeken laten zien, maar ook de samenwerking tussen LiT-partners versterkt. Ook lieten diverse deelnemers positieve signalen horen. Zo hebben ze nu veel meer inzicht in wat NLR en TU Delft binnen Ondersteunend Onderzoek doen en waren ze enthousiast over de fascinerende onderwerpen en de mogelijkheid om hun kennis te delen en te leren van elkaar.

“Attending the SKB event @ NLR allows me to gain visibility of many exciting projects from the knowledge institutes, expanding our network across LiT projects and scout collaboration opportunities. Connecting with a research activity that we as Airborne can support in terms of manufacturability assessment was a great plus, and I am exciting to pursue this opportunity to support bringing innovation to the market.”
Laura Veldenz, R&D Program Manager, Airborne

Deze succesvolle dag is het begin van een jaarlijks terugkerend evenement; volgend jaar zien we elkaar in Delft!

Nieuwe projectleider

Het deelproject Versterken Ecosysteem heeft sinds 1 november een nieuwe projectleider: Mark Ommert.

Mark zal de aankomende maanden het stokje overnemen van Peter Kortbeek en uiteindelijk de rol van projectleider SEA overnemen. Lees hieronder meer over Mark.

Meer over Mark

Projectupdates

Toekenning Flying Vision Accelerator en DASAL

Goed nieuws! De subsidies voor de projecten Flying Vision Accelerator en Dutch Aviation Systems Analysis Lab (DASAL) zijn toegekend. Beide projecten kunnen nu officieel van start om de transitie naar een duurzame luchtvaartsector te ondersteunen.

Flying Vision Accelerator, geleid door TU Delft met partners als Airbus Netherlands, NLR, KLM en Schiphol, ontwikkelt een routekaart richting klimaatneutraal vliegen. Naast technologische innovaties worden ook systeemuitdagingen en het reizigersperspectief meegenomen.

DASAL, onder leiding van NLR en TU Delft, richt zich op simulatiemodellen om de impact van luchtvaartinnovaties en beleidskeuzes te voorspellen. Het project creëert ook een onderzoeksinfrastructuur om integrale effecten op mobiliteit, economie en maatschappij in kaart te brengen.

We kijken uit naar de resultaten en blijven samen bouwen aan een duurzamere luchtvaart!

Uitbreiding

HCA

Hiernaast hebben jullie kunnen lezen dat het project Flying Vision Accelerator hun subsidiebeschikking heeft ontvangen. De aanpak van het project wijkt iets af van hoe het in de aanvraag voor het Groeifonds uit oktober 2021 was beschreven. Er is aan het ministerie van IenW voorgesteld om een deel van de activiteiten toe te voegen aan het project Human Capital Agenda. Dat zijn:

Het aantrekken van meer nieuw talent.
Het verder ontwikkelen van huidig talent.
Het ontwikkelen van intern ondernemerschap en innovatiemanagement.

Het voorstel is momenteel in behandeling bij het ministerie. Voor een ander deel van de activiteiten die in de aanvraag voor het Groeifonds stonden, is voorgesteld een nieuw deelproject in te richten: het LiT Venture Lab. Hierover kunnen jullie hieronder meer lezen.

LiT Venture Lab

Hierboven hebben jullie kunnen lezen dat het project Flying Vision Accelerator hun subsidiebeschikking heeft ontvangen. De aanpak van het project wijkt iets af van hoe het in de aanvraag voor het Groeifonds uit oktober 2021 was beschreven. Er is aan het ministerie van IenW voorgesteld om voor een deel van de activiteiten een nieuw deelproject in te richten: het LiT Venture Lab.

Voor de transitie naar een duurzame luchtvaart zullen innovatieve technologische oplossingen nodig zijn. Voor het slagen van zo’n transitie is het essentieel dat er ruimte wordt geboden voor startups en andere jonge of op disruptieve oplossingen gerichte ondernemingen binnen én buiten de luchtvaartsector. Een van de grootste uitdagingen van jonge ondernemingen is het aantrekken van financiering in de soms lange periode van technologieontwikkeling voordat er concreet productontwikkeling kan plaatsvinden en uiteindelijk omzet tot stand komt.. Vooral voor jonge ondernemingen in een vroeg stadium kan het ontwikkelen van complexe technologie jaren duren, zeker in de luchtvaartsector.

Het doel van het voorgestelde project ‘LiT Venture Lab’ is het verbinden van startups en andere jonge of op disruptieve oplossingen gerichte ondernemingen binnen én buiten de luchtvaartsector met mentoren, investeerders en eindgebruikers om financiering aan te trekken en een product-marktfit te bereiken zodat deze ondernemingen zowel direct als indirect bijdragen aan de economische groei en hun innovaties kunnen worden gebruikt voor het versnellen van de transitie naar duurzame luchtvaart.

In het project wordt samenwerking voorzien met onder andere de Aerospace Innovation Hub, TNO Vector en relevante incubators van onder meer Brainport Eindhoven, Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Inholland, Technische Universiteit Eindhoven en Universiteit Twente. Op korte termijn worden gesprekken gestart met deze organisaties over hun potentiële rol binnen het project. Uitgangspunt bij de samenwerking is dat het belangrijk is om vooral in te zetten op wat er al is en gebruik te maken van de bestaande infrastructuur. Op deze manier kan immers de grootste impact worden gemaakt met de middelen die beschikbaar zijn en het meest effectief worden bijgedragen aan een duurzame oplossing.

Ook deze aanvraag is momenteel in behandeling bij het ministerie.

STB2 officiële aanvraag

Medio november heeft Airbus Netherlands een formele subsidieaanvraag ingediend voor het project ‘Innovative cryogenic electric flight (ICEFlight)’. In het project zal onderzoek worden gedaan naar het gebruik van vloeibare waterstof als brandstof en als koelbron om de prestaties van de volgende generatie vliegtuigen te verbeteren. Daarnaast zal een geïntegreerd cryogeen koelsysteem en hyper-geleidend elektrisch systeem worden ontwikkeld en geleverd. Airbus Netherlands zal het project uitvoeren met haar partners Airbus UpNext, Cryoworld, Futura Composites, GKN Aerospace, Koninklijke NLR, Stirling Cryogenics, Technische Universiteit Delft en Universiteit van Twente.

Voordat het ministerie van Ienw de aanvraag in behandeling zal nemen, zal deze eerst moeten worden goedgekeurd door het Groeifonds. Dit project betreft namelijk een gewijzigde invulling van het onderwerp: brandstofcel elektrisch – nieuwbouw vliegtuigen.

Mijlpaal behaald door STC

Het project “Materialen, productietechnologie en constructies” passeerde vorige week een belangrijke mijlpaal. Toray presenteerde nieuwe thermoplastische materialen die ze in het project in ontwikkeling hebben. Enkele partners hadden van dit materiaal al eerder wat proefstukken ontvangen en getest. In een workshop bij Toray in Nijverdal bespraken de partners de resultaten. En die resultaten zijn goed en veelbelovend. De mijlpaal werd met vlag en wimpel gepasseerd. Hiermee gaan we een volgende fase in: het definiëren en realiseren van demonstrator onderdelen.

GKN opleiding

Als onderdeel van een van de werkpakketten van het Human Capital Agenda project van LiT heeft GKN Fokker zijn bedrijfsscholen op 1 augustus 2024 naar mbo-3-niveau gebracht, erkend door het Ministerie van Onderwijs. Een belangrijke stap in het opleiden van nieuwe talenten voor de duurzame luchtvaartsector.

Om het nieuwe schooljaar feestelijk te starten, bezocht de eerste groep mbo-3-leerlingen het Aviodrome, samen met hun docenten en trainers.

Victor van Ham van GKN Fokker gaf een update over de ontwikkelingen binnen het LiT-HCA project, waarna Mathijn Korf namens het CvBLo een inspirerende toespraak hield.

Met deze nieuwe erkenning kunnen deze leerlingen met hun toekomstige werk bijdragen aan een

schonere, stillere en duurzamere luchtvaart.

Inspiring the Next Generation: Conscious Aerospace Strengthens Ties with MBO College Airport (tekst aangeleverd in Engels, voor NLse versie vertaal ik hem naar NL)

Als onderdeel van LiT's toewijding aan het bevorderen van innovatie en duurzaamheid in de luchtvaart, bracht Conscious Aerospace, de hoofdpartner in ons HAPSS-project, onlangs een bezoek aan MBO College Airport. Het bezoek, geleid door Erik Geertsema, benadrukte de cruciale rol van onderwijs bij het voorbereiden van toekomstige luchtvaartprofessionals met de vaardigheden die nodig zijn om duurzame innovaties te stimuleren.

De levendige gemeenschap op MBO College, onder leiding van Ellen Hanselman, is toegewijd aan praktijkgericht leren. Erik was bijzonder onder de indruk van de ruime hangar van het college, waar studenten direct werken met vliegtuigen op ware grootte. Deze praktijkgerichte training sluit naadloos aan op de snelle ontwikkelingen in luchtvaarttechnologieën, zoals de waterstofbrandstofcelsystemen die binnen het HAPSS-project worden ontwikkeld.

Tijdens de rondleiding onder leiding van Eric Sliphorst, reflecteerde Erik op het transformerende potentieel van het integreren van geavanceerde technologieën in educatieve omgevingen.

"Het is inspirerend om je voor te stellen dat studenten leren over waterstofbrandstofcellen naast traditionele turbofansystemen—het verleden en de toekomst van de luchtvaart gecombineerd onder één dak," zei Erik.

Door de banden met instellingen zoals MBO College Airport te versterken, zorgen LiT en haar partners ervoor dat de volgende generatie klaar is om de overgang naar klimaatneutrale luchtvaart te leiden. Samen bouwen we aan een duurzame toekomst voor de luchtvaartsector.

Evenementen

Terugblik Sustainable Aero Festival

Op 2 en 3 december vond het Sustainable Aero Festival plaats in Amsterdam. Dit festival bood een unieke kans voor deelnemers van LiT, omdat het de toonaangevende leiders uit de industrie, oprichters en wereldwijde investeerders in de luchtvaart samenbracht.

LiT was een van de sponsoren van het event en daarom kregen verschillende startups en andere jonge bedrijven uit het LiT-ecosysteem de kans zich te presenteren aan investeerders zoals Breakthrough Energy Ventures, Embraer-X, JetBlue Ventures, RTX Ventures, Transavia Ventures en United Airlines Ventures. De zes LiT-pitches waren:

Clearwings - Battery-electric retrofits revolutionizing aviation for a zero-emission future
Conscious Aerospace - Advancing zero-emission flight with hydrogen-electric propulsion technology
Maeve - Developing hybrid-electric regional aircraft for sustainable aviation
ParaPy - Revolutionizing engineering design through automation and innovation
Saluqi Motors - High-performance, compact electric motors with integrated power electronics for maximum efficiency and reliability
zepp.solutions - Integrated, compact hydrogen fuel cells accelerating adoption and efficiency

Op de tweede dag van het festival trapte Ron van Manen de dag af. Op het Main Stage werden ook andere grote namen uit de luchtvaartindustrie geïnterviewd over kritische onderwerpen zoals: wat is er nodig om de productie van de meest brandstofefficiënte vliegtuigen op de markt op te schalen? Hoe omgaan met klimaatverandering: keert het publiek zich binnenkort tegen de luchtvaart? En hoe zou een toonaangevende luchtvaartmaatschappij er in 2050 uit moeten zien en wat houdt ons tegen om daar te komen?

Terugblik Nationaal Waterstof Congres

Op 4 december kwamen zo’n 500 deelnemers bijeen in de Jaarbeurs in Utrecht voor het Nationaal Waterstof Congres 2024. De brede groep aanwezigen omvatte vertegenwoordigers van ministeries (IenW, EZ, KGG), lokale overheden, het bedrijfsleven en kennisinstellingen. Het congres belichtte de hele keten van waterstof: van de opwekking van (groene) energie tot industriële en mobiliteitsoplossingen, inclusief de uitdagingen rondom opschaling voor de energietransitie.

Namens Luchtvaart in Transitie (LiT) waren Ron van Manen (LiT Projectbureau) en Erik Geertsema (Conscious Aerospace en HAPSS-project) aanwezig. Samen benadrukten zij de cruciale rol en grote kansen van waterstof in de luchtvaarttransitie. Ron presenteerde het LiT-programma, de rol van het Nationaal Groeifonds, en het belang van deze impuls voor de toekomstige verdienkansen van de Nederlandse luchtvaart maaksector bij de reis naar klimaatneutraal. Erik belichtte het HAPSS-project en ging in op de business case, de resultaten uit de eerste projectfase, en de voordelen van een snellere introductie van waterstofaandrijving door middel van vliegtuigaanpassingen (retrofit) binnen bestaande vliegtuigen.

Naast waardevolle discussies tijdens de sessies was het geweldig om te zien dat AeroDelft ook prominent aanwezig was. Met een bestuursdelegatie, een stand, en een droneprototype trok AeroDelft veel aandacht en warme interesse van het congrespubliek.

Dit congres bood een mooie gelegenheid om waterstof als sleuteltechnologie in de luchtvaarttransitie te positioneren en nieuwe verbindingen te leggen voor samenwerking in de toekomst.