Luchtvaart in Transitie - Nieuwsbrief #15

12-06-2024

LiT Nieuwsbrief #15

Voor u ligt de vijftiende editie van de LiT nieuwsbrief, nu in een nieuw jasje en verzonden via een ander programma. In deze nieuwsbrief een update over de meest recent getekende subsidiebeschikking, de projecten 'Ondersteunend onderzoek' en STB2 en de aankondiging van de verhuizing van het Projectbureau. Daarnaast een update over over diverse evenementen, zowel aankomende als reeds plaatsgevonden. Genoeg mooie ontwikkelingen om over te lezen.

Update over ActiveCampaign

Zoals wellicht al is opgevallen, ziet de nieuwsbrief er dit keer anders uit, en heeft u zowel een Nederlandse als een Engelse e-mail ontvangen. Dit komt omdat we de nieuwsbrief vanaf nu versturen via ActiveCampaign. Dit biedt verschillende voordelen: de gegevensbescherming is beter, aanmelden voor de nieuwsbrief is makkelijker en gaat via het aanmeldformulier op de website, en de nieuwsbrief ziet er aantrekkelijker uit.

Aangezien we voor alle huidige ontvangers van onze nieuwsbrief nog geen gewenste taalvoorkeur hebben staan, hebben wij jullie allemaal op de maillijst van zowel de Nederlandse als de Engelse mailing toegevoegd, vandaar dat jullie ook de e-mails in tweevoud hebben ontvangen. Met onderstaande button kunt u uzelf afmelden voor de Nederlandse nieuwsbrief. U zal de nieuwsbrief in het Engels blijven ontvangen.
We zijn erg enthousiast over het nieuwe programma en willen u alvast bedanken voor uw geduld bij het instellen van uw voorkeuren. Voel u vrij om deze link te delen met mensen in uw netwerk zodat zij nu ook direct onze nieuwsbrief kunnen ontvangen. Alvast hartelijk dank!

Uitschrijven

Openstelling Tijdelijke Subsidieregeling Luchtvaart in Transitie

Op 28 mei is de Tijdelijke Subsidieregeling Luchtvaart in Transitie opengesteld. Het doel van de regeling is om de transitie naar een duurzame luchtvaart nog verder te versnellen, door mogelijk nog meer partijen erbij aan te haken. De subsidieregeling bestaat uit verschillende modules die dit ondersteunen: kennis- en testvouchers, het uitvoeren van haalbaarheidsprojecten, ondersteunend onderzoek en R&D-samenwerkingsprojecten. Over de subsidieregeling is meer te lezen op onze website op de pagina ‘Meedoen’. Bij vragen kan je terecht bij lit@rvo.nl.

Let op: de openstelling van de module Ondersteunend Onderzoek sluit al op 15 juli 2024.

Luchtvaart in Transitie gaat verhuizen

Het Projectbureau van Luchtvaart in Transitie gaat op 1 juli samen met de NAG en LRN verhuizen van onze huidige locatie in Delft naar Den Haag, in de WTC Toren. Op de 20e verdieping zullen wij een kantoor inrichten waarbij we de voordeur delen met de NAG en LRN, maar wel ons eigen kantoor hebben. Wij kijken ernaar uit iedereen op de nieuwe locatie te mogen ontvangen.

Projectupdates

Projectupdate Ondersteunend Onderzoek

Het project ‘Ondersteunend Onderzoek’ is afgelopen jaar van start gegaan. Dit project richt zich op technologische ontwikkelingen die na 2030 relevant zullen worden. Hiermee verstevigt ‘Ondersteunend Onderzoek’ de Nederlandse kennispositie voor die periode.
Dit project bestaat uit 13 onderzoeken, waarbij ieder onderzoek gezien kan worden als een zelfstandig project. De hoofdthema’s zijn 'Slimme Structuurdelen' en 'Mogelijk maken van vliegen op waterstof’. De onderwerpen binnen het eerste thema zijn breed: van nieuwe laminaatopbouw voor verhoging van de schadetolerantie van composieten tot geluidsarme propellers, van het gebruik van circulaire vezels tot multi-metaal additive manufacturing. In het tweede thema variëren de onderwerpen van het ombouwen van de elektrisch aangedreven Pipistrel tot een waterstof-testvliegtuig, tot waterstofdichte composieten en aerothermisch management. ‘Ondersteunend Onderzoek’ wordt uitgevoerd door Koninklijke NLR en TU Delft. Nagenoeg alle onderzoeken zijn op dit moment van start gegaan.
In de onderzoeken richten de onderzoekers zich op nieuwe innovaties en technologieën die in het verlengde liggen van de overige LiT-projecten. We nemen daarbij mee hoe deze kennis toepasbaar kan zijn bij de deelnemende bedrijven in LiT. Hiertoe wordt o.a. jaarlijks een kennisevent georganiseerd, waarbij LiT-betrokkenen en de onderzoekers elkaar kunnen spreken. Het eerste event staat gepland op 21 november 2024. Daarnaast wordt er wetenschappelijk gepubliceerd en zullen resultaten gepresenteerd worden op internationale conferenties.

Subsidiebeschikking voor HCA

De inkt is nog nat, maar de subsidiebeschikking voor het project SEC Human Capital Agenda is getekend. Het doel van het project is het ondersteunen van de doelstellingen van LiT met voldoende en adequaat geschoold personeel met de focus op de introductie en ondersteuning van de innovatieve technologieën die essentieel zijn voor de transities naar duurzame luchtvaart. Zonder dit personeel zal de transitie namelijk vertraging oplopen en zal de luchtvaartsector niet voorbereid zijn op toekomstige ontwikkelingen zoals het vliegen op waterstof. Het project wordt geleid door het College van Belanghebbenden Luchtvaartonderwijs en samen uitgevoerd met GKN Fokker, KLM en het ROC van Amsterdam. Meer informatie over onze Human Capital Agenda vind je op onze website.

Architecture Design Review van HAPSS

In mei organiseerde HAPSS twee Architecture Design Reviews om de voortgang en status van het project te presenteren. De reviews duurde in totaal anderhalve dag. Omdat HAPSS ook vertrouwelijke OEM-gegevens van De Havilland of Canada gebruikt, werd één ontwerpreview intern gehouden voor Conscious Aerospace alleen; de andere review werd gehouden met Conscious, NLR en de TU Delft. Tijdens beide dagen werd het complete HAPPS-systeem beoordeeld, van de vloeibare waterstoftank tot de elektrische motoren, naar het thermomanagementsysteem. Alle architectuurrapporten werden ook onafhankelijk beoordeeld op technische volwassenheid.

Met de gedefinieerde systeemarchitecturen is de belangrijkste uitkomst van de reviews dat er een duidelijk pad naar haalbaarheid is voor de HAPPS-uitgeruste DHC Dash 8-300. De impact van een HAPPS-systeem op de prestaties van het vliegtuig is het belangrijkste ontwerpaspect dat nog moet worden afgerond. De belangrijkste factor voor het gewicht, en dus de uiteindelijke vliegtuigprestaties (opstijgen, bereik, etc.), is het vermogensverbruik dat door de brandstofcel wordt gevraagd, wat doorwerkt in de verschillende andere systemen (zoals thermisch management). Het doel is om de openstaande punten zomer 2024 af te ronden.

Update over STB2

De vorige nieuwsbrief vermeldde dat Embraer had besloten om geen formeel projectplan in te dienen voor het beoogde project STB2 Brandstofcel-elektrisch - Embraer. En dat in overleg met het Bestuur van LiT en de Stuurgroep Overheid (SGO) een traject was uitgestippeld voor een alternatieve invulling. Hierbij zouden we graag samen met een sterke internationale partner en Nederlandse sectorspelers werken aan een kansrijke route to market voor de toekomstige nieuwbouw van geavanceerde waterstof aangedreven lijnvliegtuigen. We willen jullie graag op de hoogte brengen van de voortgang.

Allereerst heeft het Projectbureau kaders en beoordelingscriteria opgesteld voor de alternatieve invulling. Samen met drie LiT-bestuursleden zijn daarna verschillende potentiële plannen geanalyseerd. Drie daarvan zijn nader onderzocht in constructieve overleggen en technische sessies met verschillende consortia. Na overleg hebben het Bestuur en de SGO besloten dat het voorstel onder leiding van Airbus de meest kansrijke optie is voor de alternatieve invulling van het deelproject STB2. Dit voorstel kan een belangrijke bijdrage leveren aan het duurzaam verdienvermogen van Nederland en de verduurzaming van de luchtvaart.

Het voorstel van Airbus richt zich op de ontwikkeling van waterstoftechnologie voor de nieuwe generatie emissievrije vliegtuigen van Airbus (ZEROe). Deze technologie zal worden getest op de grond en uiteindelijk in een Airbus vliegtuig. Het project richt zich op de (door)ontwikkeling van een waterstofbrandstofcel-elektrisch aandrijfsysteem dat gebruik maakt van de cryogene temperaturen van vloeibaar waterstof om sterk verhoogde efficiëntie te bereiken en daarmee veel grotere vermogens mogelijk te maken. Hierin worden technologieën doorontwikkeld die zowel door Airbus als GKN Aerospace al op een laag-TRL niveau zijn onderzocht en door deze samenwerking een belangrijke versnelling kunnen ondergaan. Dit omvat onder andere koelingssystemen voor het elektrische distributienetwerk en elektromotoren (supergeleiding). Naar verwachting resulteert deze opzet in een belangrijke toename van de efficiëntie van de aandrijflijn en een daling in gewicht en in de bedrijfstemperaturen van de installatie. Hierdoor wordt voortstuwing met veel grotere vermogens (en dus grotere vliegtuigen en langere vluchten) mogelijk.

We hebben inmiddels een verzoek ingediend bij de Adviescommissie van het Nationaal Groeifonds om dit voorstel verder uit te werken tot een volwaardig projectplan, met Airbus als penvoerder. Dit plan willen we in oktober 2024 indienen.

Evenementen

Terugblik op de ILA Berlin

On 05 and 06 June, LiT visited the ILA Berlin. Several LiT partners such as ADSE, Aeronamic, Airborne, KVE and Royal NLR were present at the NAG stand.

At the ILA Berlin, the Alliance for Zero Emission Aviation (AZEA) released its report titled ‘Flying on Electricity & Hydrogen’ outlining the vision for realizing electric and hydrogen-powered zero emissions flight. This groundbreaking report underscores the collaborative efforts within the aviation industry and the collective commitment to transitioning towards sustainable energy sources like renewable electricity and green hydrogen. It highlights the required actions that the ecosystem must take to realize this vision. Importantly, it also touches upon important policy issues and critical enablers to turn the vision into reality. “As a proud member of AZEA, Luchtvaart in Transitie is proud to have contributed to this initiative. We are eager to play our part together with our partners in the next stage of making a new era of sustainable aviation possible”, according Ron van Manen.

Meeting have also taken place with the German Federal Ministry for Economic Affairs and Climate Action (BMWK) and the Federal Aviation Research Programme (LuFo). Both have expressed warm interest in further exploring how to shape further cooperation between existing projects and possibly in new ones. In addition, the Airbus-NAG Management Board meeting and a working session on the Airbus Tech Hub Took place. Both led to fruitful discussions on how to further accelerate the transition to sustainable aviation.

Finally, informal discussions were held with Clean Aviation looking at the second phase of the Clean Aviation programme and the upcoming open call (spring 2025).

Luchtvaart in Transitie bij het SWAPEC 2024

Op 14 mei 2024 vond SWAPEC 2024 plaats. De door studenten georganiseerde conferentie, gesponsord door Luchtvaart in Transitie als onderdeel van het Human Capital Agenda-project, bracht experts uit de luchtvaartindustrie en studenten bijeen om te praten over de toekomst van de sector.
De SWAPEC 2024 richtte zich op twee belangrijke gebieden: een schonere en duurzamere luchtvaart en het aantrekken en behouden van talent in de luchtvaart. De conferentie presenteerde innovatieve ideeën en technologieën gericht op het verminderen van de ecologische voetafdruk van de luchtvaart. Onder andere partners van Luchtvaart in Transitie (Conscious Aerospace en Fokker Next Gen) gaven presentaties over hun nieuwste ontwikkelingen op dit gebied. Daarnaast was er aandacht voor het Human Capital Agenda vraagstuk, dat zich richt op het aantrekken en behouden van studenten voor carrières in de duurzame luchtvaart. De conferentie benadrukte het belang van het creëren van een aantrekkelijke werkomgeving voor jong talent en het bieden van leer- en ontwikkelingsmogelijkheden om hen te behouden voor de sector.
SWAPEC 2024 was een succesvolle bijeenkomst die waardevolle inzichten bood in de toekomst van de luchtvaartindustrie. De conferentie liet het belang zien van innovatie, duurzaamheid en talentontwikkeling om de sector te transformeren naar een schonere en duurzamere toekomst.